نظریه پزشکی قانونی، نحوه اعتراض، مراحل و هزینه ها

نظریه پزشکی قانونی یکی از موارد مهم در امور قضائی است و از آن به عنوان  پلی بین علم پزشکی و قانون یاد میشود. در ادامه می خواهیم شما را به طور کامل با این مورد مهم آشنا کنیم و در مورد نحوه اعتراض به نظریه پزشکی قانونی، هزینه و مراحل اخد آن صحبت خواهیم کرد. در ادامه نیز نمونه ای از این  نظریه آورده شده است: 

نظریه پزشکی قانونی چیست؟

نظریه پزشکی قانونی در واقع اطلاعاتی است که پس از  بررسی‌های پزشکی و علمی مرتبط با مسائل قانونی و قضایی صادر میشود. این نظریه، به دستگاه قضایی در تشخیص علل مرگ، بررسی جراحات، تعیین زمان وقوع حوادث، و شناسایی مواردی مانند مسمومیت، قتل، خودکشی و سایر موضوعات حقوقی کمک می کند.

نظریه پزشکی قانونی چه زمانی و توسط چه مرجعی صادر می‌شود؟

در مواردی که نیاز به بررسی‌های تخصصی پزشکی باشد، دریافت نظریه پزشکی قانونی الزامی است. نظریه پزشکی قانونی معمولاً توسط پزشک قانونی یا مرکز پزشکی قانونی صادر می‌شود. این مراجع به دستور مراجع قضایی (مثل دادگاه، بازپرس یا دادسرا) پرونده را بررسی می‌کنند و بر اساس معاینات و آزمایش‌های علمی، نظریه خود را تهیه و ارائه می‌دهند.

علت اهمیت نظریه پزشکی قانونی

دریافت نظریه پزشکی قانونی از جهات مختلفی اهمیت دارد، که به برخی از این موارد اشاره می کنیم : 

• جهت تشخیص علت و نحوه وقوع حادثه
• ارائه مدارک علمی و مستند برای وقوع حادثه
• بررسی و تعیین میزان  آسیب و خسارت وارده
• جلوگیری از از احتمال اشتباه در تصمیمات قضایی

موارد استفاده از نظریه پزشکی قانونی

از نظریه پزشکی قانونی در پرونده های مختلفی استفاده می شود، که از جمله آنها می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم : 

•  جرائم قتل : پزشک قانونی می تواند تعیین کند که مرگ ناشی از قتل، خودکشی، حادثه یا مرگ طبیعی بوده است. همچنین وع آسیب‌ها و ابزار مورد استفاده (مثل سلاح سرد، سلاح گرم، خفگی، مسمومیت، سقوط و …) هم قابل تشخیص است.
• جرائم  ضرب و جرح :  ارزیابی جراحات و صدمات در پرونده‌های ضرب و جرح عمدی یا غیرعمدی.
• جرائم آسیب فیزیکی : تشخیص نوع ماده سمی (مثل دارو، الکل، مواد مخدر یا سموم).
•  بررسی جرایم جنسی :  معاینه قربانیان تجاوز یا سوءاستفاده جنسی برای یافتن شواهد فیزیکی و بیولوژیکی (مثل DNA، پارگی‌ها، کبودی و…).
• جرائم سقط جنین : تشخیص زمان و نحوه مرگ جنین  

مراحل اخذ نظریه پزشکی قانونی

مراحل اخذ نظریه پزشکی قانونی به این شرح است: 

• صدور دستور مقام قضایی :  بازپرس، قاضی یا دادستان (در دادسرا یا دادگاه) با توجه به نیاز پرونده، دستور ارجاع به پزشکی قانونی را صادر می‌کند.این دستور ممکن است برای معاینه فرد زنده (مثلاً شاکی یا متهم) یا بررسی جسد (در پرونده‌های مرگ مشکوک) صادر شود.
• ارجاع پرونده به سازمان پزشکی قانونی :  پس از صدور دستور، فرد مورد نظر (یا جسد) همراه با نامه رسمی و سایر مدارک لازم، به سازمان پزشکی قانونی ارجاع داده می‌شود.
•  انجام معاینه و آزمایش‌ها : معاینه پزشکی، کالبدشکافی (در صورت نیاز)، آزمایش خون، سم‌شناسی، تصویربرداری و سایر تست‌های تخصصی انجام می‌شود.
•  تهیه و تنظیم گزارش تخصصی : پس از بررسی‌های لازم، پزشک قانونی یا تیم متخصص، یک گزارش رسمی و مکتوب یا همان نظریه پزشکی قانونی را تهیه می‌کنند.
•  ارسال نظریه به مرجع قضایی :  گزارش به صورت محرمانه و رسمی برای مرجع قضایی صادر کننده دستور ارسال می‌شود.

هزینه نظریه پزشکی قانونی

هزینه دریافت نظریه پزشکی قانونی در ایران در سال 1404 به شرح زیر است:

شرح خدمت	تعرفه (ریال)
صدور نظریه کارشناسی پزشکی قانونی برای هر نفر در هر نوبت مراجعه	۲,۰۰۰,۰۰۰
کارشناسی روانپزشکی قانونی برای هر نفر در هر نوبت مراجعه	۲,۵۰۰,۰۰۰
انجام تست روانشناسی	۷۸۰,۰۰۰
کارشناسی پزشکی قانونی بر بالین بیمار در خارج از مراکز پزشکی قانونی و در محدوده شهر	۵,۰۰۰,۰۰۰
کارشناسی پزشکی قانونی بر بالین بیمار در خارج از مراکز پزشکی قانونی و خارج از محدوده شهر	۷,۰۰۰,۰۰۰
صدور نظریه کارشناسی پزشکی قانونی برای از کار افتادگی (جسمانی)	۲,۵۰۰,۰۰۰
صدور نظریه کارشناسی پزشکی قانونی برای از کار افتادگی (روانپزشکی)	۳,۰۰۰,۰۰۰
کارشناسی پزشکی قانونی برای تعیین سن	۲,۰۰۰,۰۰۰
کارشناسی پزشکی قانونی برای تعیین نقص عضوی	۱,۱۰۵,۰۰۰

اعتبار قانونی نظریه پزشکی قانونی

نظریه پزشکی قانونی در ایران دارای اعتبار بوده و به عنوان مدرکی رسمی و قانونی شناخته میشود. همچنین به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در مراجع قضایی کاربرد دارد و  معمولاً نقش تعیین‌کننده‌ای در صدور رأی دارد.

با همه این ها این نظریه قابل اعتراض است. ( البته که برای رد نظریه پزشکی قانونی نیاز به دلایل قوی و مستند است.) و قاضی ملزم به تبعیت از آن نیست. یعنی می‌توان با دلایل قانونی و مستندات دیگر، نظریه را نپذیرد، ولی این امر نادر و نیازمند توجیه قوی است.

اعتراض به نظریه پزشکی قانونی

مطابق ماده 260 قانون آیین دادرسی مدنی و 161 قانون آیین دادرسی کیفری قانون هر یک از طرفین دعوی حق دارند، تا در صورت لزوم نسبت به نظریه پزشکی قانونی معترض شوند. متهم، شاکی و حتی قاضی می توانند نسبت به این نظریه اعتراض داشته و درخواست بررسی مجدد دهند. این اعتراض باید به دادگاه اعلام شود، تا قاضی از این طریق موضوع را به کمیسیون پزشکی قانونی یا هیات کارشناسی ارجاع دهد. با بررسی های بیشتر ممکن است در نظریه صادر شده تغییراتی ایجاد شود. بررسی مجدد نظریه ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.

آیا میتوان به صورت اینترنتی اقدام به ثبت اعتراض نمود؟ بله در حال حاضر وکلایی که پروانه وکالت دارند، می توانند از طریق سایت عدل ایران و با مراجعه به پروفایل خود جهت ثبت اعتراض اقدام نمایند. 

نمونه متن جهت اعتراض

ریاست محترم شعبه … دادگاه …

با سلام و احترام

اینجانب … (نام و نام خانوادگی)، فرزند …، با شماره ملی …، به عنوان (شاکی / متهم / وکیل / نماینده قانونی)، در خصوص پرونده شماره … مطروحه در آن شعبه محترم، به استحضار می‌رساند:

نظریه صادره از سوی پزشکی قانونی به شماره … مورخ … در خصوص موضوع …، به دلایل زیر مورد اعتراض اینجانب می‌باشد:

نظریه مذکور بدون در نظر گرفتن تمامی مستندات پزشکی از جمله (نام مدارک یا آزمایش‌ها، سوابق بستری و…) صادر شده است.

معاینه صورت‌گرفته فاقد دقت کافی بوده و برخی آسیب‌ها / شرایط پزشکی نادیده گرفته شده است.

بررسی‌ها در مدت زمان کوتاه و بدون ارزیابی دقیق انجام شده است.

نظریه صادره با واقعیت‌های موجود و شواهد عینی از جمله (عکس، فیلم، اظهارات شاهدان و…) مطابقت ندارد.

با توجه به موارد فوق و به منظور روشن شدن حقیقت و احقاق حقوق قانونی، از محضر آن مقام محترم تقاضا می‌نمایم:

 دستور فرمایید پرونده جهت بررسی مجدد به کمیسیون تخصصی پزشکی قانونی (یا هیات کارشناسی سه‌نفره / پنج‌نفره) ارجاع شود.

با تشکر و احترام

نام و نام خانوادگی: …

تاریخ: …

امضا

نمونه نظریه پزشکی قانونی

ریاست محترم شعبه  …… دادگاه …… (کیفری دو)

سلام علیکم-

با احترام، بازگشت به نامه شماره …… مورخ ۸۶/۲/۲۴ در خصوص متوفی ابوالفضل …… با توجه به شرح معاینه جسد، کلیه آثار و جرح و ارش ضایعات دارای ارش به شرح ذیل است:

1- خراشیدگی حارصه به همراه کبودی مختصر روی لاله گوش است.

2- کبودی گونه راست

3- کبودی خطی زیر بغل چپ

4- کبودی و تورم کیسه بیضه راست که می‌توان ارش ۱۰% دیه کامل انسان در نظر گرفت.

5- کبودی وسیع هر دو باسن

6- سائیدگی (در حد حارصه) ناحیه فوقانی شانه راست با ارش نیم درصد 5/0% دیه کامل انسان

7- سائیدگی (در حد حارصه) به همراه کبودی ساعد راست

8- سائیدگی (در حد حارصه) پشت دست راست

9- منطقه کبودی ناحیه داخلی قوزک و پشت پای چپ

10- کبودی وسیع ناحیه خارجی فوقانی ران چپ

11- سلسله خراشیدگی در حد حارصه به همراه کبودی ناحیه خارجی تحتانی ساق و قوزک پای چپ دارد.

همانطور که پاسخ‌های علل مختلف از جمله ضربه نقاط حساس بدن از قبیل (سر، قفسه سینه و بیضه‌ها حادث شده باشد، بنابر احراز ضربه با چوب به نقاط حساس و با توجه به اینکه ضربات نقاط حساس مختلف بدن اصابت نموده است. تعیین دقیق ناحیه ضربه منجر به فوت مشکل می‌باشد و از ضربه به نقاط حساس بیضه با توجه به تورم و خون مردگی وسیع و عمیق در کیسه بیضه بارز بوده است.

رئیس مرکز پزشکی قانونی ……

بیشتر بخوانید : مشاوره رایگان وکیل جرایم پزشکی

سوالات متداول