دادخواست بطلان عقد بیع بعلت صوری بودن زمانی مطرح می‌شود که یکی از طرفین یا شخص ثالثی ادعا کند که قرارداد بیع تنها به‌ظاهر منعقد شده و در واقع قصد و نیت واقعی طرفین برای انتقال مالکیت وجود نداشته است. عقد صوری فاقد اعتبار قانونی است؛
دادخواست بطلان عقد بیع بعلت صوری بودن
ریاست محترم دادگستری شهرستان ……
سلام علیکم ، خاطر عالی را مستحضر می‌دارد؛
دادخواست تقدیمی و خواسته مطروحه بــه دلایل ذیل واجد اعتبار قانونی بوده و مآلاً شایسته پذیرش می‌باشد.
چه اولاً: آنچه بدان بیع نامه مورخ ۸۴/۲/۱۲ اطلاق می‌شود فی الواقع سند مبین عقد بیع نبوده بلکه صرفاً لباس عقد بیع را پوشیده و خوانده محترم بابت سهولت در استیفای اصل طلب خود اقدام به اخذ بیع نامه حاضر مربوط به منزل مسکونی اینجانب واقع در …… نموده که واجد عقد ضمان بوده و عقد ضمان خود دارای آثار و تبعات منحصر به خود می‌باشد.
ثانیاً: آنچه از مدلول این بیع نامه مستفاد می‌شود منطبق با ارادۀ حقیقی نمی‌باشد. چه ظاهراً اراده انشائی در الفاظ موجود است. ولی بیع است که مقصود خواهان بوده و حتی اگر اراده انشائی در الفاظ موجود باشد ولی اراده واقعی با آن منطبق نباشد چون آنچه قصد گردیده واقع نشده و آنچه واقع شده مقصود نبوده و لذا فقدان قصد به هر دلیلی که باشد باعث بطلان عقد خواهد شد.
ثالثاً: در محضر دادگاه نیاز به توضیح نمی‌باشد که برای صحت هر معامله شرایط اساسی آتی الذکر لازم است:
قصد طرفین و رضای آنها ۲- اهلیت طرفین؛ ۳- موضوع معین که مورد معامله باشد؛ 4- مشروعیت جهت معامله
این شرایط تنها اختصاص به معاملات ندارد و در تمام اعمال حقوقی معتبر است، بنابراین قواعد اصلی عمومی اعمال حقوقی به شرح زیر است: قصد و رضا به «ارادۀ سالم» هم تعبیر شده است. (مرحوم دکتر کاتوزیان، معاملات معوّض و عقود تملیکی، ش ۵۶)
منظور از قصد قصد انشاء و انشاء به معنای آفرینش و ایجاد است. (علی اکبر دهخدا، لغت نامه)؛ یعنی اینکه انسان قصد کند یک عمل حقوقی اعم از عقد یا ایقاع انجام دهد و یک وضعیت حقوقی بیافریند انشاء در مقابل اخبار قرار دارد و نشان می‌دهد که موضوع اراده باید ایجاد اثر حقوقی باشد نه اخبار از آن؛ یا بیان تمنا و شوق درونی (مرحوم دکتر کاتوزیان، قانون مدنی ذیل ماده ۱۹۱) «قصد» و «رضا» دو مفهوم هستند.
هر عمل حقوقی نیازمند یک پذیرش ذهنی و یک اقدام عملی است. آنچه در ذهن انسان پدید می‌آید و مورد قبول می‌شود «رضا» نام دارد تراضی در واقع هماهنگ شدن و پیوند یافتن دو «رضا» است، و اعمالی که انسان پس از آن و به منظور تحقق آن هدف انجام می‌دهد قصد نام دارد. رضا میل باطنی انسان برای انجام دادن یک عمل حقوقی و قصد اراده انسان برای عملی ساختن آن میل باطنی است، در ایقاعات وجود یک «رضا» و «قصد» برای ایجاد اثر کافی است. ولی در عقود صرف، وجود یک «رضا» و «قصد» کفایت نمی‌کند.
حداقل دو «رضا» و «قصد» باید باهم پیوند بخورند تا یکی از شرایط اساسی عقد فراهم شود انسان اگر با میل باطنی و آزاد قصد انجام دادن یک عمل حقوقی را بکند آن عمل معتبر است. ولی اگر با میل باطنی آزاد، قصد انجام دادن عمل حقوقی نکند عمل او غیر نافذ است.
وقتی که انسان توسط یک عامل خارجی مورد تهدید جدی قرار می‌گیرد که مالی را بخرد یا بفروشد و تحت تأثیر آن عامل خارجی قصد اجرای آن کار را می‌کند قصدش همراه با میل باطنی آزاد نیست. به همین دلیل است که عقد واقع شده ظاهر درست دارد ولی در واقع معلق و غیر نافذ باقی می‌ماند و صحت آن موکول می‌شود به میل باطنی :
بنابراین اگر شخص قصد انجام دادن یک عمل حقوقی را نداشته باشد ولی آن عمل را بدون قصد، مثلا در حالت مستی انجام دهد مانند این است که هیچ کاری انجام نداده است، و لازم به توضیح نمی‌باشد که چنین کاری را در اصطلاح حقوقی باطل می‌نامند.
بنائاً به مراتب و معنونه در فوق:
و استناداً به ماده ۱۹۰ قانون مدنی و ۳۶۵ همان قانون و ۱۹۸ و ۵۱۹ ق.آ.د.م، رسیدگی و استماع خواسته و سپس اعلام بطلان عقد بیع و اعاده به وضع سابق در جزء دوم به شرح ستون خواسته از محضر دادگاه تحت استدعاست.
با تشکر و تجدید احترام
وکیل ……
